Đỗ Duy Ngọc

@

tên gọi thành tính cách
của người mang quí danh ?
ông là Đỗ Duy Ngọc
đời phải đẹp như tranh

Quảng Bình đất mở mắt
Quảng Trị đất dừng chân
Đà Nẵng tạm cư ngụ
Huế, Sài Gòn thành nhân

qua Sư phạm đại học
thơm tay tình văn khoa
chữ viết cõng vốn sống
từng trang truyện mượt mà

không ngớt mê nghệ thuật
có duyên cùng Paris
tu nghiệp và thành đạt
thời em tóc demi

nhiếp ảnh cùng hội họa
theo ông gần suốt đời
đẻ thêm thú sưu tập
nâng cao đời tuyệt vời

tôi khoái những tranh liễng
các máy ảnh lồng chim
tẩu thuốc đồ sành sứ
ông khổ công săn tìm

trong gia tài đồ cổ
nổi bậc nhất đồng hồ
đọc ông Triệu Xuân viết
chợt đâm ra ngẩn ngơ

hóa ra ông lãng mạn
mê vật hơn mỹ nhân
những thất tình tuyệt đẹp
tôi lây niềm lâng lâng

muốn học ông cung cách
lắng lòng nghe thời gian
từng bước nhịp đời thở
mỏng mảnh thoáng nhẹ nhàng

ông nghe ra được tiếng
tỉnh vật đang thầm thì
tiếng động từ vật tỉnh
trong chết, sống thần kỳ

đi cùng trời cuối đất
lững lững về quê nhà
không tính chuyện được mất
ngất ngưỡng cỡi vespa

trong dòng chảy đời sống
xã hội không đáng vui
đủ bao dung độ lượng
nhập vai như mọi người

lạc quan nhờ kiến thức
thảnh thơi nhờ yêu thương
hít thở trong sáng tác
tẩy bớt vết phiền buồn

vẫn đọc và vẫn viết
tác phẩm không hẳn là
những hình thức cụ thể
mà mở lòng thiết tha

đọc ông như được gặp
một nhân chứng mỗi ngày
một quan tòa từng chuyện
sáng tư duy trình bày

không hời hợt chỉ trích
không châm biếm xỏ xiên
giọng phê bình điềm đạm
với văn phong có duyên

từ chuyện cô ca sĩ
đến chuyện đá bóng tròn
chuyện xin giấy thị thực
cuộc sống đáng buồn hơn

khen ông chỉ chừng ấy
thiếu thừa tùy mỗi người
cùng ông sống chung cõi
thiên đường giàu ngậm ngùi

rất vui được thưởng ngoạn
phác họa chân dung người
năm trăm nét nghệ thuật
qua ông thêm sáng ngời

tôi, ông chưa được gặp
quen biết qua xã giao
chớp nhoáng trên mạng ảo
nhưng không hề tầm phào

xưng hô hơi khách sáo
nhưng đã là điểm chung
cho hết thảy bài viết
lòng nắn từng chân dung

còn viết còn nói được
tiếng Việt mến yêu này
chúng ta là bằng hữu
dù tay chưa nắm tay

Luân Hoán
21.01.2018

Tui dính với nghề làm bìa sách từ những năm bảy mươi của thế kỷ trước. Trong quá trình hành nghề, có nhiều chuyện buồn cười mà không cười nổi, nhất là thời kỳ mở cửa, nhà nhà làm sách, người người làm sách. Mấy ông làm sách chuyên nghiệp, bán buôn thì không nói làm gì, vì họ chuyên môn rồi, rành rẽ rồi nên ít khi xảy ra chuyện thế này thế nọ. Sợ nhất là mấy nhà văn nhà thơ tự in sách đến đặt làm bìa. Và đặc biệt là ghi chức danh trong sách. Có ông đề nghị phải ghi những huân, huy chương có được vào trong bìa bốn hoặc trang đầu ruột sách. Có ông thì bảo ghi các chức danh từ xưa đến lúc về hưu, nhiều khi ghi cả hai trang sách, bởi ông ta liệt kê từ chức tổ trưởng tổ sản xuất cho đến khi làm giám đốc. Đến khi ông đưa cho tui cái carte visite mới sợ, hai mặt đầy chức danh từ tổ trưởng phụ huynh học sinh cho đến bí thư chi bộ tổ hưu trí. Có ông đến vẽ bìa tập thơ, mang theo một chồng bản thảo mấy trăm trang, bảo tui đọc rồi lấy ý tưởng mà vẽ bìa. Tui đành cáo lui vì chẳng có thì giờ đọc mà đọc thì cũng chưa chắc hiểu. Có ông lại làm thơ như vè, khẩu hiệu. Có ông lại đưa hình mặc veston hay quân phục ngực đeo huy chương đỏ lòm, bảo lấy hình đấy cho làm bìa một tập thơ. Lại có ông trong phần tiểu sử kể lể đã từng gặp lãnh đạo này, ông tướng kia và đề nghị đưa hình ông ta bắt tay với lãnh đạo nào đấy vào bìa một. Những trường hợp ấy tui xin đầu hàng, mời bố ra khỏi nhà cho. Lại có ông có bà lượm được cái hình nào đấy ưng ý, nhỏ còn hơn con tem, mờ mịt, màu mè nhem nhuốc bảo lấy đó phóng to làm bìa. Ôi trời đất thiên địa ơi, làm như tui là thánh có thể biến bãi cứt trâu thành ngọc ngà châu báu. Giải thích mấy ông bà ấy cũng bảo photoshop làm được hết mà. Tui hỏi ngược lại: thế ông bà biết Photoshop là cái gì không? Tất cả đều ú ớ, ngơ ngác như nghé lạc bầy. Họ bảo thì nghe nói thế. Có ông thì đưa ảnh chân dung từ thời xa lơ xa lắc nào để vào phần tiểu sử. Tui nghĩ thời nay, ai cũng có cái điện thoại chụp hình, sao không chụp một tấm cho có nét một tý mà phải lấy hình xưa lắc lơ với hình in báo mà dùng. Nhiều khi tui bực quá mới bảo: ông ngồi tui lấy máy ảnh chụp cho ông một tấm chứ ai mà xài hình này được. Khổ thế đấy. Mà sao bây giờ nhà văn nhà thơ ở đâu mà lắm thế? Nhất là nhà thơ. Tướng về hưu cũng in thơ. Giám đốc, Tổng giám đốc cũng in thơ. Bác sĩ, giáo viên in thơ. Cán bộ đương chức, lãnh đạo về hưu cũng in thơ, cứ nườm nượp. Có ngày tiếp ba bốn mối. Mà ông bà nào cũng tưởng mình là thi hào, thi bá ngang hàng với Tản Đà với Nguyễn Du cả. Cũng sợ nhất là mấy ông cà kê dê ngỗng, vào ngồi nói đủ chuyện xong lại kéo ghế vào sát mình, kê miệng gần lỗ tai tui mà bảo: Để tôi đọc anh nghe mấy câu này, nhà thơ A, thi sĩ B nghe xong tái mặt, thất kinh, trầm trồ khen mãi. Thế là đọc, nhiều ông mắc bệnh hôi miệng, thế mà cứ tuôn trào ngay mặt mình, hôi không chịu nổi, lắm lúc nước bọt văng đầy mặt. Có ông tui thấy tào lao quá, từ chối thì lại đem tiền ra mua chuộc. Hỏi: Thế anh thiết kế cái bìa giá bao nhiêu. Tui nói giá. Ông ta bảo: Thế anh làm cho tôi, tôi gởi anh luôn 100 đô. Gặp mấy ông này tui xua chó mời ra khỏi nhà ngay. Cứ tưởng đem tiền ra mà xong việc được à? Mấy ông cả đời mới in cuốn sách nên quan trọng lắm, dặn dò đủ kiểu, về rồi lại phone nhắc nhở đủ điều. Lấy bìa về lại đi hỏi ý khắp nơi, vừa khoe vừa xin ý kiến, chín người mười ý. Thế là đến đề nghị sửa chỗ này, thêm chỗ nọ. Rồi lại xin ý kiến, rồi lại sửa. Tui thường giao hẹn chỉ sửa ba lần, sửa nữa là tui xé bản mẫu, trả tiền lại, mời ra. Thiên hạ bảo tui chảnh, nhưng không phải thế. Tui sẵn sàng sửa hoặc có thể làm mới với những lý do hợp lý, còn toàn nghe người ta mà sửa tào lao thì chấm dứt ngay. Ngày nay, làm trên computer nên việc sửa chữa dễ dàng và thuận tiện. Ngày trước, thập niên bảy tám mươi, làm thủ công, mi từng chữ, kẻ từng hàng, ngồi còm lưng mới xong được cái bìa sách mà sửa hoài thì ai chịu thấu.

Lại có ông nghe báo giá, liền bảo thằng A, Cậu B làm giá rẻ hơn anh nhiều. Tui bảo ăn Phở Dậu thì một tô 70.000 đ nhưng anh ra vỉa hè thì 20.000 cũng có tô phở. Hủ tíu Hồng Phát với Liến Hứa một tô 100.000, nhưng anh anh qua bên kia đường tui chỉ cho có quán bán có 25.000. Muốn rẻ thì cứ đến chỗ nào rẻ mà mua, đến đây chi cho đắt mà than. Người đời bảo: Tiền nào của nấy, có biết không. Chê đắt, xin mời. Ra mau để tui đóng cửa. Mẹ nó! Làm bìa sách mà nhiều khi gặp khách như đi mua tôm mua cá, mệt thiệt.

Tuy vậy, có khách cũng dễ thương và tình nghĩa. Tui nhớ hoài Giáo sư Hoàng Phê. Hồi đấy GS in lần đầu tiên cuốn Từ điển Tiếng Việt. Từ Hà Nội bay vào, ông bảo chỉ vào để đến anh làm cho cái bìa. Tui làm xong, tiền trao cháo múc. Thế nhưng, mỗi lần tái bản, Ông lại gởi tiền vào, mà cuốn ấy thì tái bản hoài, cả chục lần. Mỗi lần có dịp vào Sài Gòn, ông lại ghé thăm, cho quà. Ngày lễ, ngày Tết nào cũng gởi quà, không trực tiếp thì cho ông em là GS Hoàng Quý mang đến. Tui không quan tâm cái quà nhưng tui quý ông cái tình. Hay như ông Nguyễn Khoa Điềm, một thời là quan chức cấp cao, tui làm cho ông mấy cái bìa, lần nào có sách ông vào Sài Gòn cũng kêu tui ra cho được để nói tiếng cám ơn. Tui nghĩ đó là cách đối xử của người trí thức. Anh Trẩn Thanh Phương cũng vậy. Những cách xử sự đó làm cho tui nể, chứ tui chẳng nể gì cái chức của các ông ấy.

Trở lại cái chuyện chức danh, hôm nay tui có tiếp một ông cũng đến thiết kế bìa thơ, ông khoe đang là giám đốc một công ty lớn lắm, ông liệt kê đúng 30 chức vụ đã và đang đảm trách, tui đề nghị bỏ bớt cho gọn, ông không bằng lòng, tui liền mời ông ra cửa, ông cho tài xế nổ máy xe và chứi tui là láo ha..ha. Bực quá mở face xem, tình cờ phát hiện có một anh chàng khoe trên lý lịch face gồm 21 chức danh từ nhà thơ cho đến tổ trưởng cho đến quản lý.. và thủ quỹ câu lạc bộ thơ của huyện. He ..he sao người ta ham danh, ham chức thế nhỉ. Nếu cần chỉ ghi một chức to nhất hoặc một chức đương nhiệm là quá đủ rồi, sao phải kể lể dài dòng quá vậy ta. Tui khoái khai chức danh của mình rất là gọn là: Nhà quê. Thế là quá đủ. Hê..hê
26.9.2018
DODUYNGOC

Nhân có phong trào xây lăng đắp mộ cho các lãnh đạo Việt Nam, những người đã qua đời và một số người đã sắp hết niên hạn. Đọc lại lịch sử để biết thêm tại sao Lăng Vua Tự Đức có tên là Khiêm lăng.

Lăng Tự Đức (嗣德陵) là một quần thể công trình kiến trúc, trong đó có nơi chôn cất Tự Đức, tọa lạc trong một thung lũng hẹp thuộc làng Dương Xuân Thượng, tổng Cư Chánh (cũ), nay là thôn Thượng Ba, phường Thủy Xuân, thành phố Huế. Lúc mới xây dựng, lăng có tên là Vạn Niên Cơ (萬年基), sau cuộc Loạn Chày Vôi, Tự Đức bèn đổi tên thành Khiêm Cung (謙宮). Sau khi Tự Đức băng hà, lăng được đổi tên thành Khiêm Lăng (謙陵).

Lăng Tự Đức có kiến trúc cầu kỳ, phong cảnh sơn thủy hữu tình và là một trong những lăng tẩm đẹp nhất của hoàng gia nhà Nguyễn.

Tự Đức, vị vua thứ tư của triều Nguyễn đã sớm nghĩ đến việc xây lăng mộ cho mình ngay khi còn sống. Vốn là một người giỏi thi phú, ông đã chọn cho mình một nơi yên nghỉ xứng đáng với ngôi vị của mình, địa điểm được chọn để xây lăng trong một thung lũng hẹp thuộc làng Dương Xuân Thượng, tổng Cư Chánh.

Khi mới khởi công xây dựng, vua Tự Đức lấy tên Vạn Niên Cơ đặt tên cho công trình, với mong muốn được trường tồn. Tuy nhiên, do công việc sưu dịch xây lăng quá cực khổ, lại bị quan lại đánh đập tàn nhẫn, là nguồn gốc cuộc nổi loạn Chày Vôi của dân phu xây lăng.

Tương truyền, dân chúng ta thán:

"Vạn Niên là Vạn Niên nào
Thành xây xương lính, hào đào máu dân"

Ngày 8-9 âm lịch năm Bính Dần (1866), tức năm Tự Đức thứ 19, do việc xây dựng Vạn niên cơ, quân sĩ và dân phu phải làm lụng khổ sở, có nhiều người oán giận. Nhân sự bất mãn đó, với lý do tôn phù Đinh Đạo (cháu ruột Tự Đức, nguyên tên là Ưng Đạo, do cha là An Phong công Hồng Bảo làm loạn nên phải đổi thành Đinh Đạo) lên ngôi vua, Đoàn Hữu Trưng cùng với các em là Đoàn Hữu Ái, Đoàn Tư Trực, cùng các đồng chí là Trương Trọng Hòa, Phạm Lương, Tôn Thất Cúc, Tôn Thất Giác, Bùi Văn Liệu, Nguyễn Văn Quí phát động khởi nghĩa. Những người tham gia khởi nghĩa phần đông là nhân công đang uất hận vì bị bắt lao dịch khắc nghiệt để xây dựng Vạn niên cơ. Họ dùng chầy vôi - dụng cụ lao động - làm vũ khí nên tục gọi là "giặc chày vôi". Tuy nhiên, cuộc đảo chính thất bại. Cả nhà Ưng Đạo đều bị hại. Đoàn Hữu Trưng và hai người em bị giết lúc mới 22 tuổi.

Tuy nhiên, do sự việc này, vua phải đổi tên Vạn niên cơ thành Khiêm Cung và viết bài biểu trần tình để tạ tội. Năm 1873, Khiêm Cung mới được hoàn thành, vua Tự Đức vẫn sống thêm 10 năm nữa rồi mới qua đời.
(Wikipedia)

Vua Tự Đức, một ông vua phong kiến mà thấy được cái sai của mình nên viết biểu để tạ tội, điều đó cũng thể hiện cái hay của người xưa. Tiếc thay, ngày nay người ta vẫn muốn là vua sau khi chết, vẫn muốn lăng tẩm nguy nga, mồ mả bạt ngàn mấy chục ngàn thước đất trong khi người cày không có ruộng, người dân vẫn còn nghèo, có người chết phải bó chiếu để chôn. Mà nghĩ cho cùng, người đã chết thì chôn bằng bó chiếu hay lăng tẩm xa hoa cũng chẳng khác gì nhau. Rồi cũng thành cát bụi, giòi bọ đục khoét tấm thân. Cái để lại cho đời là bia miệng, là lúc còn sống bản thân đã làm được gì cho đất nước, cho Tổ quốc và nhân dân, cho những người quanh mình.
Xây lăng mộ cho to rồi trở thành nơi người ta đến chơi bời, ngoạn cảnh. Dần dần thành chốn vui chơi, mất vẻ trang nghiêm mà lại trở thành bia miệng cả trăm, cả ngàn năm nữa.

Mốt mai đây, suốt từ Nam chí Bắc, sẽ có biết bao nhiêu lăng nữa mọc lên. Sống biệt phủ, chết xây lăng. Người lấy đất ruộng, người chiếm cả ngọn núi, kẻ thì bạt cả đồi. Việt Nam trở thành địa điểm du lịch lăng mộ nổi tiếng thế giới. Tự hào thay!!!!

Tui vốn mang tiếng ba nhe từ nhỏ
Lớn lên hay nói ba lơn
Nhưng có răng mô
Cũng chỉ vui thôi mà
Mạ tui bảo tui ba trợn
Con gái nhà ai mà dám thương mi
Bởi rứa cho nên gần hai chục tuổi tui vẫn chưa có bồ
Mỗi ngày tui đi qua Đập Đá
Mùa hè nắng dội bể đầu
Mùa mưa lội bì bõm
Một mình tui
Tui vô Thành nội đi học vẽ
Người ta vẽ cô gái mặc áo dài
Tui toàn vẽ đàn bà ở lổ
Nhưng mà có ông Thầy khoái tui
Hai Thầy trò khi mô có tiền chạy ra Lạc Thiện ăn bánh khoái
Thầy bảo đàn bà đẹp khi không mặc gì
Rứa mà cứ bắt họ mặc đồ để lên tranh
Tiệm bánh khoái có mấy cô câm
Thầy tui bảo đàn bà không nói là đàn bà khôn lắm đó
Có hôm vô quán bún bò mụ Rớt
Thầy nói mi thấy màu đỏ trong tô bún ni không
Mi pha được màu ni là mi ngon rồi đó
Có bữa ra cồn Hến ăn cơm hến
Ớt cay thấy mụ nội
Ỉa rát lỗ đít
Nhưng mà ngon.
Chỉ có người Huế thấy cơm hến ngon
Lạ rứa đó
Một lần đi phía sân vận động Tự Do
Ăn cơm Âm phủ
Thầy tui nói ai cũng sợ chết
Mà lại khoái ăn cơm âm phủ
Rứa mới lạ đời
Tui ngồi ngó rồi ăn chẳng biết nói chi mô

Bữa ni bất chợt vô Thành nội
Nhìn mớ rêu xanh phủ lối vào
Tóc thề áo tím O đâu mất
Tui ngẩn ngơ tìm ruột nôn nao