Đỗ Duy Ngọc

Tính đến nay, sau hơn hai năm con virus quái ác như cơn bão tấn công thế giới, toàn cầu đã ghi nhận hơn 535 triệu ca mắc Covid-19 và hơn 6,3 triệu ca tử vong do đại dịch. Trong thời điểm đó, vaccine được xem như là vị cứu tinh để đối phó với cơn đại dịch. Trong một thời gian kỷ lục, bất chấp những quy định về việc sản xuất vaccine từ xưa đến nay, nhiều chủng vaccine đã ra đời một cách nhanh chóng  để phòng chống dịch. Vaccine của Pfizer sau đó là Moderna đã được phê chuẩn vội vã trong vòng một năm để phục vụ cho loài người. Không thể phủ nhận nhờ có vaccine, dịch đã tạm lắng nhiều nơi trên thế giới, số người tử vong càng ngày càng giảm. 

Ở nước ta cũng thế, khi đa số người dân được chích vaccine, tuy Covid 19 chưa bị đẩy lùi hẳn nhưng số người nhiễm bệnh và tử vong giảm rõ rệt. Ngày này năm trước, cơn đại dịch bùng phát ở thành phố và chỉ trong vòng nửa năm đã cướp đi hàng chục ngàn sinh mạng. Thành phố đã trở lại cuộc sống bình thường, nỗi lo sợ về dịch bệnh và cái chết đe doạ hầu như không còn nữa. Người dân đã quen dần với những triệu chứng bệnh, dần dần xem như cảm cúm bình thường. Tuy vẫn còn mang khẩu trang như một thói quen, người ta bắt đầu không còn lưu tâm đến con virus khốn nạn đó nữa.

Thế nhưng, lại xuất hiện những di chứng mà các nhà khoa học cho là những hậu quả của hậu Covid. Vào tháng 10.2021, tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã đưa ra định nghĩa chính thức đầu tiên về hội chứng hậu Covid. Hội chứng này xảy ra ở những người nhiễm virus được 3 tháng, với các triệu chứng xuất hiện và kéo dài ít nhất 2 tháng mà không có bất kỳ chẩn đoán thay thế nào có thể giải thích được. Hội chứng này biểu hiện những triệu chứng như đau tức ngực, khó thở, khi leo cầu thang thường có cảm giác bị hụt hơi. Hay bị chóng mặt, mệt mỏi. Suy giảm trí nhớ, hay quên do khả năng cung cấp máu đến các cơ quan giảm, thiếu máu lên não ảnh hưởng đến khả năng tập trung. Giấc ngủ bị rối loạn, thức giấc giữa đêm. Ho kéo dài dai dẳng, giọng nói thay đổi. Khả năng co bóp cơ giảm, chân tay không còn tràn đầy sức lực như trước, hay bị đau cơ, đau khớp. Tinh thần không ổn định, thường xuyên lo lắng, thậm chí là trầm cảm. Những người có sẵn bệnh nền sẽ bị bệnh nặng hơn và khó chữa hơn.

Hội chứng hậu Covid tác động đến nhiều cơ quan bộ phận, không chỉ biểu hiện ở mặt lâm sàng mà còn xuất hiện những triệu chứng cận lâm sàng như: rối loạn đường huyết, giảm khả năng lọc cầu thận, tăng men tim,… Đặc biệt là tình trạng rối loạn chức năng hô hấp, nhất là giảm dung tích và độ khuếch tán phổi. Và cũng có nhiều trường hợp tử vong.

Cũng có nhiều nghiên cứu cho rằng những biểu hiện trên xuất hiện ở những người đã chích vaccine và không hề bị nhiễm bệnh. Và những nghiên cứu đấy cho rằng đó là hậu quả của việc chích vaccine. Cho đến nay, những công ty sản xuất vaccine vẫn chưa báo cáo tổng kết những di chứng có thể xảy ra đối với người đã chích vaccine. Do đó, loài người vẫn chưa biết vaccine khi tác động vào tế bào của con người sẽ khiến cho cơ thể có những biến đổi như thế nào? Tất cả còn trong chờ đợi.

Và giờ đây nhà nước đang thực hiện tiêm mũi 4 cho các đối tượng dễ nhiễm bệnh và người trên 65 tuổi. Trong tình hình dịch bệnh đang tạm lắng, những di chứng hậu Covid và vaccine chưa được giải thích rõ ràng, người dân lại e dè, ngần ngại khi chích mũi thứ tư. Có lập luận cho rằng, chích hai, ba mũi vẫn không tránh được nhiễm dịch. Giờ chích thêm mũi thứ tư cũng vẫn có thể dính dịch, thì chích thêm làm gì lại có hại cho cơ thể. Lại có tin trên báo cho biết rằng hiện nay có hàng triệu liều vaccine đang cận date, dân lại lo sẽ bị chích thuốc quá date. 

Trước tình hình không tích cực chích vaccine của một số người dân, Bộ Y tế và một số địa phương ban hành đề nghị những người không chấp nhận chích tiếp vaccine phải ký cam kết và chịu trách nhiệm khi cộng đồng nhiễm dịch. Kiểu này là tào lao rồi. Tiêm chủng là tự nguyện, khi người dân cảm thấy cần thiết thì sẽ chen nhau chích, xem được chích là một đặc ân, là may mắn như đã từng xảy ra trước đây khi dịch bệnh căng thẳng. Bây giờ tình hình đã khác rồi. Chỉ nên kêu gọi ý thức của người dân chứ không nên đề ra những biện pháp chế tài đe doạ. Khi cộng đồng nhiễm dịch, biết ai là người làm lây bệnh mà thi hành biện pháp, chuyện đấy bất khả thi. Hơn nữa, muốn thực hiện chuyện cam kết như thế chính quyền phải đưa ra quy định cụ thể và tính pháp lý của việc ký cam kết chịu trách nhiệm nếu để dịch lây lan. Khi thấy cần thiết phải tiêm chủng để tránh những nguy hiểm của dịch bệnh, người dân sẽ hưởng ứng ngay thôi. 

Phòng chống dịch cần có những biện pháp, kế hoạch cụ thể và hợp lý. Những bi thương của năm trước do những sai lầm vẫn còn đó. Việc chọc ngoáy đại trà, liên tục với kit test dỏm giá cao của thời đấy đã cho thấy nhiều điều khiến dân phẫn nộ. Do vậy, khi ban hành những biện pháp nên cân nhắc và cẩn thận, không nên đi vào vết xe đổ đưa đến hậu quả không hay. Hệ thống truyền thông của nhà nước nên có những giải thích rõ ràng cho dân hiểu. Nhất là những triệu chứng tác động về lâu dài trên cơ thể khi chích vaccine. Khi dân đã thông thì mọi kế hoạch sẽ thực hiện thông suốt và dễ dàng.

28.6.2022

DODUYNGOC

Số phận dìm ta xuống vực sâu

Hoàng hôn chim mỏi lượn quanh đầu

Trăm năm một thoáng lòe ánh chớp

Ôm nỗi đau này giữa bể dâu

Người đi cửa khép không nhìn lại

Ta đứng bên đường mãi ngóng theo

Lên rừng lá rụng đầy hoa héo

Xuống biển tay run vụng mái chèo

Bủa vây suốt kiếp đầy dang dở

Một thuở băn khoăn về hay ở

Ta đến khi tàu vừa rời ga

Vết mực phai nhòe khung tình vỡ

Đã có một thời làm cánh chim

Vẫy vùng bạt gió máu đầy tim

Một hôm chợt ngộ ra chân lý

Bay mãi không ra khỏi cổng trời

Số phận vây tràn bước chẳng qua

Cuối đời cô quạnh một căn nhà

Nhện giăng phảng phất mùi nhang khói

Khát vọng thuở nào lần lượt xa

Đêm buồn nằm nghe vạc kêu sương

Chân co tay mỏi trống góc giường

Sáng mai không nhận ra ta nữa

Tóc đã bay màu trắng trước gương

27.6.2022

DODUYNGOC

Ta đi trăm nẻo một mình bụi bay

Cuối đời tóc bạc trắng tay

Giữa khuya rót rượu tự say với mình

Bao nhiêu năm chịu lặng thinh

Nghe thời gian vỡ bóng hình không phai

Căn nhà trống chẳng còn ai

Nửa đêm ngó bóng đổ dài dưới trăng

Quay đầu nhìn lại ăn năn

Soi gương hiu hắt mặt hằn nỗi đau

Từ đây cho đến mai sau

Loay hoay đời trắng bờ lau cuối đường

Đêm trăn trở một góc giường 

Gối đơn, chăn lẻ, bức tường, đèn lu

Câu kinh rớt giữa sa mù

Người giờ vô ảnh ta từ biệt nhau

Chia tay không một lời chào

Còn bao năm nữa vẫn gào gọi tên

Âm đàn giờ đọng tiếng rên

Bỗng nghe sóng gió nằm bên cạnh mình

10.6.2022

DODUYNGOC

Ở nước ngoài, Mỹ, Pháp hay Nhật chẳng hạn, người già tự đi khám bệnh một mình là chuyện bình thường, rất bình thường. Chẳng ai lưu tâm, hỏi han tọc mạch về chuyện đó cả. Bởi con cái có công ăn việc làm của chúng, có gia đình của chúng phải lo, có con cái còn nhỏ của chúng phải chăm sóc. Khi đi khám bệnh, nếu còn đi được, chưa phải nằm băng ca cấp cứu, người già có thể tự lo cho bản thân mình mà chẳng cần ai phải trợ giúp. Đến bệnh viện, làm thủ tục, bác sĩ khám bệnh rồi ra về, chuyện đơn giản thôi mà.

Người Việt ta thì khác, khi cha mẹ đi khám bệnh, con cái phải đi theo, nhiều khi cả mấy anh chị em và cả cháu. Nếu không làm thế sẽ bị người đời dè bỉu là không chăm sóc cha mẹ. Bởi vậy nên phải xin nghỉ việc, bán hàng thì tạm đóng cửa hoặc giao nhờ người khác, con cái phải gởi cho người quen, hàng xóm trông giúp. Mà thật ra bệnh cũng chưa phải trầm trọng chi lắm, có khi chỉ là bệnh thông thường của người có tuổi khi trái nắng trở trời, nhưng đến bệnh viện phải có người hộ tống. Trong khi người già có thể đi một mình bình thường nếu quãng đường không xa lắm, xe cộ thuận tiện, và làm thủ tục bình thường mà không làm phiền đến con cháu. Nhưng những người chung quanh, kể cả những người xa lạ khi thấy cảnh một người già lụm cụm đi khám bệnh một mình thì cứ xót xa, xuýt xoa thương cảm. Người Việt ta hay thương vay khóc mướn thế đấy!

Tôi thường tự đi bệnh viện một mình lúc có bệnh trong người, thường là những bệnh không nguy hiểm. Khớp đau, đầu gối nhức, trong người hơi mệt, cảm cúm theo mùa ...và hôm nay là đau nhức răng suốt đêm không ngủ được. Tôi bị thoái hoá khớp hành gần tháng nay nên phải chống gậy, mới gọi xe bảo đi bệnh viện, chưa kịp leo lên đã bị anh xe ôm hỏi con cháu đâu mà đi một mình khổ thế? Tôi bảo chúng bận trăm công ngàn việc, đi một mình cũng có sao đâu? Đến cổng bệnh viện vừa tập tễnh bước xuống đi vào thì có một cậu trung niên đến đỡ lại xuýt xoa, bác ơi con cái đâu mà để bác đi một mình thế? Tôi đi lại hơi khó khăn nhưng rất ghét ai dìu mình, chỉ muốn tự mình đi, không muốn ai nâng đỡ cả. Đi đâu mà người nào dìu là tôi phản ứng ngay. Vào làm hồ sơ, cô y tá cũng lại bảo sao chú đi một mình thế, con cháu đâu cả rồi. Đến lúc về cũng thế, leo lên taxi hơi khó, thế là anh tài xế trách móc con cái không theo giúp cha mẹ, anh cho vậy là bất hiếu. 

Bực mình ghê chưa. Tôi còn sức đi mà, tôi còn minh mẫn để điền hồ sơ mà. Còn nhớ có một lần tôi bị đau chân, đi rất khó. Hẹn bác sĩ 9:00, tôi đến đúng giờ nhưng từ chỗ gởi xe vào phòng khám mất một đoạn khá xa. Tôi lê từng bước từng bước thầm. Hết người này đến người khác đến muốn dìu tôi đi nhưng tôi từ chối tất. Ai cũng bảo, khổ thân ông cụ, con cháu đâu mà tội nghiệp thế kia. Tôi muốn cãi mà thôi, mỗi người mỗi suy nghĩ, phản ứng làm gì.

Đó cũng là hai thái độ khác nhau giữa người Việt và người phương Tây. Người nước ngoài xem đó là chuyện thường tình, khi ta còn làm được thì tránh phiền cho người khác. Còn người Việt ta cho đó là việc hiếu, con cái phải có trách nhiệm với cha mẹ. Suy cho cùng việc hiếu để nằm trong cách xử sự, trong hành vi, thái độ hàng ngày, trong lời ăn tiếng nói chứ nhiều khi không chỉ là sự chăm sóc đôi lúc không cần thiết. Khổng Tử đã từng nói: Nếu nuôi cha mẹ mà cho ăn lúc đói, đắp mảnh áo lúc rét thì có khác chi nuôi một con vật đâu. Cái chính là cái tâm của con cháu đối với cha mẹ chứ không chỉ là những chăm lo vặt vãnh hàng ngày khi người già còn tự mình làm được. Bởi thế, phương Tây cứ đến tuổi là vào viện dưỡng lão, có người chăm lo bữa ăn, giấc ngủ mà không làm phiền đến cháu con.

Theo tôi, tất cả tuỳ tâm, dung hoà giữa hai quan niệm, nếu con cái thấy có điều kiện để làm thì thuận theo chúng mà làm. Còn không, thì cứ việc ta ta làm, đường ta ta đi cho nó khoẻ, khỏi vướng bận đến ai.

Cấu trúc gia đình ngày xưa khác bây giờ, con cái, cháu chắt ở chung tam đại, tứ đại đồng đường. Làm nông là công việc chính nên việc chăm sóc, hiếu để với cha mẹ khác với thời nay. Bậc làm cha mẹ thời nay phải hiểu cho hoàn cảnh của con cái mà đừng bắt bẻ, yêu cầu chúng những việc không thuận cho sinh hoạt và công việc của chúng. Đó cũng là góp phần cho gia đình bớt xào xáo, phiền hà.

Khi con cái còn nhỏ, chỉ cần chúng húng hắng ho, chỉ cần chúng hơi sốt, hơi đau trong người, cha mẹ sẵn sàng đội nắng, đội mưa kiếm thuốc cho con. Bất chấp đêm hôm, sẵn sàng ôm con đến bác sĩ, đến nhà thương. Nhưng khi chúng lớn lên, trưởng thành, có gia đình sự nghiệp, cha mẹ muốn mở lời nhờ con đưa đi khám bệnh, nhờ mua viên thuốc, ổ bánh mì cũng ái ngại, rụt rè không dám mở lời, không muốn nhờ vả. Cuộc đời thế đấy, nước mắt chảy xuôi. Thôi thì cái gì ta tự làm được thì nên tự làm, sống như thế cho thanh thản, bình an trong tâm, khỏi phải phiền hà, trách móc thêm nặng lòng, tâm lại không vui.

6.6.2022

ĐỖ DUY NGỌC