Đỗ Duy Ngọc

Cách đây gần 18 tháng, khi đó Sài Gòn lần đầu tiên giãn cách xã hội mấy chục ngày, trên mạng có câu hỏi như là một trò chơi KHI NÀO HẾT DỊCH, BẠN SẼ LÀM GÌ? Lúc đó tui có một bài viết về mấy quán ăn và món ăn ở thành phố này mà tui dự trù sẽ ghé đến khi hết dịch. Con mắt lớn hơn cái bụng, thèm mà ăn chẳng được bao nhiêu. Có nhiều bạn lại bảo mấy quán đó giá hơi cao. Ừ thì cao một tý mà ngon là được, ráng chút đi cưng! Nhiều bạn xin địa chỉ khi nào có dịp sẽ ghé thử.

Rồi đến cơn đại dịch cuốn qua thành phố, 4 tháng cách ly, 120 ngày giãn cách rồi phong toả. Lại thêm lắm thứ để thèm. Nằm nhà, đi ra đi vào, đi lên đi xuống. Người bệnh nhiều quá, người chết cũng nhiều quá. Sài gòn bi thương, Sài Gòn xác xơ. 120 ngày tù hãm với những thứ thèm. Thèm được tụ hội với bạn bè, thèm được rú xe chạy trong gió, thèm được ngồi góc phố nào đó nhìn ngắm nhan sắc Sài Gòn, thèm được đi trên phố, đốt một điếu thuốc và nhớ lắm chuyện, thèm được hoà trong dòng xe hối hả buổi chiều trở về sau một ngày bận rộn, thèm được cùng chiếc xe đạp nhởn nhơ chạy quanh bờ kinh mỗi chiều, thèm được nhìn thấy nhịp sống Sài Gòn rộn rã ngày cũng như đêm. Và nhớ nhất là những món ăn, nhớ những hàng quán tới lui đã nửa thế kỷ nay từ ngày đặt chân vào mảnh đất này. Đã đến tuổi cổ lai hy mà còn thèm ăn, nhiều người sẽ bảo  miếng ăn là miếng nhục. Sẽ có người bảo thèm chi không thèm, già rồi lại thèm ăn. Ấy dà! Người ta nói ăn là đầu tiên của tứ khoái mà, chính vì già mới thèm ăn dù ăn chẳng được bao nhiêu. Chứ ngoài ra còn làm được gì, cái nhị khoái với tứ khoái thì ai còn sống cũng phải làm. Còn anh tam khoái thì tuổi tác không cho phép nữa, cho nên quanh đi quẩn lại cũng chỉ thèm ăn thôi. 120 ngày ăn cơm nhà mà không phải cơm mẹ hay vợ nấu, nhớ những món ăn của những hôm cơm hàng cháo chợ, nhớ không khí của tiệm ăn, nhớ cái mùi của quán. Lần này cũng như mọi lần tui chỉ nói đến ăn mà không chơi. Tiếng Việt hay nói ăn chơi. Tui không biết nhậu bia rượu, không khoái bia ôm, gái gú, không ưa karaoke được giải bàn tay vàng, không thích cắt tóc ngoáy tai với mấy cô thanh nữ, cũng không uống cà phê. Nên không đụng đến cái khoản chơi, mấy cái thứ đó tui mù tịt.

Bốn tháng chẳng làm được việc, bốn tháng thất nghiệp, không thu nhập nên nhiều người trong đó có tui ngân quỹ không còn được như xưa nữa. Hơn nữa qua cơn đại dịch dạy cho tui bài học tích trữ, tiết kiệm, không nên tiêu hoang phòng khi hữu sự. Bởi thế cho nên tui định trong đầu qua mùa dịch sẽ chỉ ăn những món bình thường, vào những quán bình dân, kha khá một chút cũng duyệt. Khi nghèo thì chọn món ít tốn kém mà ăn thôi.

ĂN SÁNG.

Trước hết là ăn sáng. Phở là món chọn đầu bảng. Ừ thì Phở Dậu, làm sao mà không đến đó kêu một tô nạm gân gầu vè. Kèm chén tiết hột gà và chén tuỷ. Ái chà chà! Húp một muỗng đầu tiên sau chuỗi ngày thương nhớ. Nước phở trong, beo béo, là cốt tuỷ của những xương đùi lóc hết thịt hầm mấy chục tiếng đồng hồ. miếng gầu sần sật, miếng nạm bùi bùi, miếng vè dai dai, miếng gân ngầy ngậy, sợi phở như mảnh lụa trôi vào cuống họng. Thêm chút tương Bắc hoà với mấy lát hành tây trắng nuột. Sướng! Cái sướng của đời là được ăn thứ mình đang thèm, cái sướng của cuộc sống là ăn được thứ mình cho là ngon và nhìn chung quanh ai cũng đang thưởng thức cái ngon giống mình. Thế là sướng. Đôi khi đời giản thế thôi. Lại vui, được cười chào nhau vì hình như ở đây ai cũng quen mặt biết tên nhau.

Ừ thì Phở Minh, cái bát phở be bé hợp với người khảnh ăn như tui, nước phở hương vị là lạ chỉ có nơi quán này. Có cảm giác hơi chua, một tý thôi, ngẫm mới thấy, nước hơi đục một tý, cũng một tý thôi, nhưng ngon. Thịt cũng vừa ăn, nạm không xảm, gầu dòn bữa nào gặp hên sẽ có mấy miếng gầu có màu vàng gần như màu áo lụa vàng, ăn beo béo, ngầy ngậy mà không ớn, dai dai một chút trong miệng khiến cho bát phở thêm đậm chất phở. 

Phở Minh cũng giống phở Dậu ở chỗ hầm xương bằng củi chứ không dùng lò gaz. Xương hầm qua ba lửa, tức là hầm lần đầu tắt lửa, rồi lại đốt lửa hầm lần hai. Đến lần ba là nồi nước phở đã lấy hết cốt của xương. Mà không chỉ có phở, món ăn nấu bằng bếp củi lúc nào cũng ngon hơn, vị thơm hơn. Thịt, xương bò khi đúng lửa mới dậy mùi thơm của thịt. Hơn nhau chỗ biết canh lửa. Thịt ở Minh thơm do vậy. Đôi khi không phải cứ trang bị văn minh mà đã tốt. Bánh mì nướng bếp lửa cũng ngon hơn lò điện, lò gaz nhiều lắm.

Đặc biệt, Phở Minh không cho bất cứ một gia vị như quế, hồi, thảo quả, đinh hương, mà chỉ dùng  gừng và hành khô nên nước phở Minh có mùi vị khác những quán phở khác. Vừa ăn vừa nghe tiếng chuông của chiếc đồng hồ Odo xưa chậm rãi điểm mấy tiếng. Nhớ mấy câu thơ viết về phở ở trên tường của quán mà bụi thời gian đã xoá đi rồi.

"Nổi tiếng gần xa khắp thị thành

Trần Minh phở Bắc đã lừng danh

Chủ đề: tái, chín, nạm, gầu, sụn

Gia vị: hành, tiêu, ớt, mắm, chanh…"

Buổi sáng thế là đẹp chứ đòi chi hơn.

Nếu ngại xa thì chạy qua Phú Gia làm bát tái lăn. Quán này chỉ nên ăn tái lăn. Bát phở ở đây hơi lớn, lại cho nhiều hành, chỉ hợp anh trẻ nào cần sung. Nước phở cũng được chỉ có điều hơi nhiều bột ngọt. Thịt cũng vừa chín, được lăn qua trên chảo nên mềm, còn chất ngọt của thịt bò.

Phở Dậu khoảng 11:30 là hết, Phở Phú Gia dẹp sớm hơn một chút, Phở Minh đến sau 9:30 thì rú xe chạy luôn vì mấy cái tay chủ quán lắc lắc. Ngủ dậy trễ đành chạy ra Phở Lý Quốc Sư ở Đinh Tiên Hoàng. Đây cũng là phở Bắc, nhưng là Bắc sau 75. 

Phở bắt nguồn từ miền Bắc, nhưng theo tui, hiện nay ở xứ ta lại chia ra phở Hà Nội và Phở Sài Gòn. Phở Hà Nội đại diện cho phở Bắc là phở ô ri rin nấu theo khẩu vị của phở Bắc truyền thống. Có xương đùi bò, có thảo quả, đinh hương, quế hồi, gừng nướng và ngày trước có cả sá sùng. Phở Sài Gòn là phở lai, hầm đủ thứ xương, bớt gia vị và nhiều chỗ là nước luộc thịt và đôi chỗ có thêm đường phèn, củ cải cho ngọt nước. Phở Bắc ngọt xương, phở Sài Gòn hơi ngọt đường. Phở Bắc ngào ngạt mùi phở, phở Nam thơm mùi nước luộc thịt. Phở Bắc không rau không giá, không tương đen, không bò viên chỉ có nạm, gân, gầu, vè và có chỗ có thêm sách. Phở Sài Gòn đủ thứ hầm bà lằng. 

Mà phở Bắc lại chia thành hai nhóm nhỏ, nhóm vào Nam từ trước và đặc biệt là sau khi đi bằng tàu há mồm di cư vào Nam 1954 hương vị có khác với mấy quán phở vào sau 75 cũng như phở ở Hà Nội bây giờ. Nếu ai tinh ý sẽ nhận biết ngay. Phở Bắc của những quán sau 75 nặng bột ngọt, nước phở thiếu cái đằm, cái vị, cái mùi của xương hầm, thiếu cái béo của tuỷ. À mà xơi phở thì cũng nên có chút béo. Nhìn bát phở mà trong veo không chút váng mỡ giống ao thu lạnh lẽo nước trong veo thì cũng hơi thiếu thiếu.

Nếu kẹt quá, chạy ra khu Hà Đô vào quán Phố hàng Phở làm một bát cũng đỡ ghiền. Quán tinh tươm, bàn ghế, muỗng đũa sạch không chê. Phở ăn cũng được, kiểu phở Bắc sau 75. Đặc biệt bát phở nào cũng có miếng thịt hầm nhừ vuông vuông, nhai thật kỹ có mùi như thịt hộp, nhai thêm tý nữa lại dậy mùi patê. Quán trang trí phía mặt tiền như một ngõ ở Hà Nội, lại đặt tên Phố Hàng Phở. Nghe rặt Bắc Kỳ. Nhưng phở thì cũng đã thấy lai lai cái gout Nam, dù chưa nặng lắm.

Nếu ngán phở thì ta ăn hủ tiếu hay mì. Thế là phải chạy ra Tôn Thất Đạm ghé Nam Lợi. Ở đây có hủ tiếu, mì gà cá. Nhưng tui chỉ gọi mì hay hủ tiếu cá, không ăn gà vì gà ở đây nát quá không ngon. Ngon bậc nhất ở đây là nước lèo. Ngọt của đạm, ít bột ngọt. Lát cá cắt mỏng như giấy, nhiều khi lẫn với màu trắng của sợi hủ tiếu khiến người ăn khó thấy. Nước đục nhưng bỏ vào miệng cảm giác nó chạy xuống cổ họng, ngon, thật ngon dù giá hơi cao và tô hơi ít. Sức trẻ ăn hai tô còn thòm thèm. Tui chỉ ăn một tô, thiếu thiếu mới cảm thấy thèm, thấy nhớ để ghé ăn tiếp chứ. Đừng quên gọi dĩa bánh pate chaud. Bánh này ở đây ngon bá chấy con bọ chét. Nhìn cách ăn bánh, người ta có thể đoán khách là người từng ăn ở đây rất lâu rồi. Kiểu ăn đấy là cho bánh vào tô, bánh mềm lấy ra ăn chứ không cầm bánh ăn khô như thường tình. Cũng ngộ hỉ!

Chạy tới một đoạn nữa gặp quán bánh canh cua. Ngày xưa nó bán ở ngay Nam Lợi, mấy năm rồi dời về đấy. Cua tươi, nước ngọt, béo đúng chất bánh canh cua Nam bộ. Gọi thêm chai xá xị để nhớ lại một thời.

Còn có Hủ tiếu tôm cua Thanh Xuân. Đây là tiệm hủ tiếu một thời nổi tiếng khắp Sài Gòn. Cái bảng hiệu vẫn còn đó đã tróc sơn và ám bụi. Ông Tiến sĩ Alan Phan khoái ăn sáng ở quán này. Quán bày ghế ở vỉa hè, đồ nghề đặt đầu con hẻm nhỏ. Hủ tiếu ở đây rất đặc biệt nhờ món nước sốt chan lên tô hủ tiếu khô đầy cua và tôm. Quán nổi danh với món nước sốt đặc biệt này. Thế hệ giờ tuổi trên 70 ở Sài Gòn này không ai là không biết món hủ tiếu khô vang bóng của Thanh Xuân. Giờ nó không còn nổi và đông khách như xưa nhưng cũng vẫn là một lựa chọn cho buổi điểm tâm sáng.

Ở Trương Định có quán mì cật. Ăn cũng được nhưng quán xập xệ quá lại hơi dơ. Mì đây ngon, cật làm sạch không hôi. Nước lèo cũng nhiều bột ngọt, ăn xong khát nước khô cả cổ.

Xa nữa lại có Thiệu Ký mì gia còn gọi là Mì nhà xác vì nó cùng trên đường nhà xác của bệnh viện Chợ Rẫy. Quán mì này đã có mặt ở đất này hơn 70 năm. Mì ở đây là mì tươi kéo sợi do quán tự làm. Bạn hãy gọi một tô thập cẩm hay tô hủ tiếu sườn non. Ngon hết biết. Có con tôm tươi chiên với bánh dòn dòn, có tóp mỡ béo cũng dòn dòn đúng xe mì truyền thống của người Hoa. Thịt xá xíu ở đây đúng vị, thịt gà xé cũng ngon. Lại có thêm chén nước súp có gan, phèo. Nước lèo được nấu từ xương gà hầm nên ngọt thanh, có vị kiểu người Hoa. Quán cũng có há cảo, xíu mại ăn thêm.

Thích ăn phở, miến gà thì đảo xe về Nguyễn Du, bên hông bưu điện. Quán bình dân nhưng giá cũng đắt xắt ra miếng. Kêu bát phở hay miến với cánh, phao câu. Hay cánh vơi ức gà, hay thuần tuý là đùi với lòng cũng đặng. Nhớ kêu thêm miếng huyết. Trong các loại huyết luộc, có lẽ huyết gà là ngon nhất. Huyết heo nhão, huyết vịt khô xảm, huyết gà ăn xốp, mằn mặn, bùi bùi sướng miệng gì đâu. Nhìn cái nồi nước lèo cao cả thước đầy xương, cổ, đầu cánh gà mà ngợp. Nhờ vậy mà nước phở thanh, đằm vị, húp một muỗng thấy từ từ thấm vào lưỡi, chạy vào họng đúng vị phở gà. Thịt gà chắc, ngọt, da mỏng dòn, đúng là gà ta. Cũng nên nhớ bỏ thêm mấy lá chanh xắt nhuyễn với một ít tương Bắc cho đúng điệu.

Ở Kỳ Đồng cũng có tiệm phở, miến gà đông khách lắm. Người ra vô nườm nượp, quán lúc nào cũng ngập người. Gà cũng lấy chung với quán phở gà Nguyễn Du, nhưng nấu kiểu Nam nên nước khác mùi mà thịt cũng khác vị. Bởi thế cách nấu quyết định hương vị của món ăn là vậy. Kêu thêm dĩa gỏi là đủ cho một buổi sáng đầy đặn.

Nếu chán ăn phở, mì hay hủ tiếu sáng thì chạy qua Tú Xương đến Út Hưng ăn bún bò Huế. Cũng như phở, bún bò Huế ở Sài Gòn cũng có bún bò Huế lai hương vị đã đổi để hợp với người Nam và bún bò Huế đúng chất Huế dành cho người Huế tha hương hay người Trung quen vị mặn của ruốc. Từ xưa người Huế nói tô bún bò  mà không có ruốc, không có sả thì không phải là bún bò. Bún bò xuôi vào Nam giảm ruốc, bớt sả lại nấu với khóm, đường tạo độ ngọt. Bún bò Huế chính gốc phải ngào ngạt mùi sả, thoang thoảng mùi mắm ruốc. Ta tìm thấy chất Huế ở tô bún của Út Hưng dù mùi ruốc cũng đã giảm nhiều. Nồi nấu vẫn còn mang đúng tính chất của nồi bún Huế. Đó là cái nồi tròn bằng nhôm, thắt ở cổ nồi nhưng miệng loe ra với bụng tròn, không quai. Người xưa bảo nồi đất nấu cơm, nồi đồng nấu cháo, nồi nhôm nấu bún. Mấy mệ Huế bảo rằng cái nồi như rứa để giữ nhiệt, lúc mô nước cũng nóng. Ăn bún bò phải ăn nóng mới ngon. Ở đây có đủ cho một tô bún bò lưu lạc phương Nam: chả cua, chả lọn Huế, chả bò, giò nạc, giò gân, giò búp, giò móng, bắp bò, lại có cả huyết với bò tái lẫn bò viên. Tào lao rứa? Tui kỵ ăn bún bò với bò tái, nó trật đường rầy và cũng không đúng là bún bò Huế. Nhưng giờ ra Huế cũng thấy người ta ăn vậy. Bún bò Huế ngày xưa chỉ có thịt bò với giò heo. Mà giò sau mới nhiều thịt nha. Người Huế lạ lắm, tặng biếu nhau thì trao giò trước, nhưng thật ra giò sau mới thật là ngon. Giờ bày ra đủ thứ món trong tô bún bò. Thịt bò ở quán này mềm, giò cũng hầm vừa không cứng quá cũng không nhão, gặm có nạc có da mới thú. Lại không có mùi hôi của thịt heo tăng trọng bây giờ. Chả cua cũng vừa ăn. Giá cũng bình dân, vừa túi tiền chỉ có cái là hết sớm quá, hơn 9:00 đã thấy cái nồi không.

Nếu ở đấy đã cạn nồi, ta chịu khó chạy tới Bành Văn Trân ăn bún bò Hạnh. Quán tươm tất hơn quán Út Hưng. Nhưng bún bò ở đây lai Nam nhiều rồi dù chủ cũng là dân Huế. Nước ở đây ngọt, ít mùi ruốc. Thịt cũng vừa ăn, giò cũng được. Cũng có thể gọi là khá, giá cũng hợp cho người muốn tìm một quán vừa miệng và sạch sẽ.

Gần đây có quán Abunbo của Cô Ba Thuỷ, người chủ của mấy quán ăn khá tiếng tăm ở Sài Gòn. Quán này nằm trên con phố rất sang chảnh của Sài Gòn, đường Nguyễn Huệ. Đây là quán bún bò rất đặc biệt, được cô chủ chăm chút từng cái chén, cái đũa, cái lót ly cho đến sợi bún, miếng thịt, miếng chả. Theo chủ nhân, cô ấy muốn kế thừa truyền thống của món bún bò nhưng cũng có cách tân mang dấu ấn của Cô. Nước bún bò ở đây ngoài sườn, đùi heo, bò bắp, ruốc, sả còn nấu với sá sùng. Cho nên nó có nước ngọt thanh, phơn phớt một chút ruốc Huế, đậm đà mùi sả nhưng không hắc. Miếng giò mềm, đậm thịt, gặp miếng gân vẫn sần sật. Nằm ở địa điểm này với những nguyên liệu được kén chọn rất kỹ của cô chủ kỹ tính lại thêm không khí trang trí rất nghệ thuật. Khách trả tiền cao hơn một chút cũng không hề hối tiếc.

Người Sài Gòn khoái nhất hai món: bánh mì và cơm tấm. Cũng như người Hà Nội, ăn phở bất cứ lúc nào, người Sài Gòn cũng thế, sáng, trưa, chiều tối khi nào cũng có thể chơi dĩa cơm tấm hay ổ bánh mì. Bánh mì Sài Gòn thì muôn hình vạn trạng, bất kỳ ở đâu cũng có thể mua được. Đầu đường, góc phố, trong hẻm, ở chung cư. Nhưng người kén ăn chỉ chọn một vài chỗ quen rồi ăn ở đấy tháng này qua năm khác. Hồi trước người ta thường thích bánh mì Như Lan với Hà Nội, nhưng giờ thì khác. Muốn có ổ bánh mì thịt ngon, trước hết phải có cái bánh ngon. Bánh mì Sài Gòn vang danh một thuở giờ không còn ngon như thuở xưa. Cái thì rỗng ruột, bóp vào nát vụn. Cái thì khô khốc, ruột lại không thơm, không có độ nở của bột. Giờ đành chọn được mấy tiệm để ăn. 

Ở xứ này giá nào cũng có thể có ổ bánh mì. Bánh mì chan nước thịt giá 8 đến 10.000, bánh mì thịt tầm tầm cũng 15 đến 20.000. Bình thường nhất là 25 đến 30.000. Bánh mì ô môi ở Lê Thị Riêng đã lên giá 80.000 một ổ mà phải xếp hàng dài. Lại có bánh mì hải sản thấy chào giá từ 200.000 đến 440.000 một ổ. Nhưng có lẽ đắt nhất là bánh mì của anh chàng bếp Hàn Quốc có cái quán nhỏ ở chợ Cũ, giá ổ bánh mì thịt nướng của anh có giá 100 đô la Mỹ tức hơn 2.300.000 đồng, nhưng phải báo trước để chuẩn bị. He...he không biết có khách không? Nhưng vẫn thấy còn sống đấy!

Bánh mì Ngọc Xuyến ở Trần Quốc Toản là một chọn lựa. Bánh ở đây lấy ở lò bánh mì ở mũi tàu đường Trần Quang Khải. Bánh dòn lâu, ruột vừa, nở và thơm. Ăn với thịt nguội cũng ngon, bì với nước mắm cay cũng đặng. Không thì chỉ kẹp chả lụa, chả quế, chả bò đều thú vị cả. Tiệm này cũng có mặt ở Paris do chính chủ định cư mở hình như ở quận 13 thì phải, quán nhỏ xíu mà bán đủ thứ đồ ăn Việt Nam. Cũng khá đông khách.

Nếu đi sớm thì ghé bánh mì Cụ Lý. Xe bánh mì nổi tiếng trước 75 dù chỉ bán trên vỉa hè. Xe chỉ có một thúng bánh, chả,đứng tựa hàng rào mà đắt như tôm tươi, Cụ Lý lúc đó tuổi trung niên, tóc chải dầu óng mượt. Vừa cắt chả vừa bông đùa. Chả ngon, đậm đà, miếng nào miếng nấy to đùng chứ không cắt lát mỏng như các tiệm bánh mì khác. Không rau, không dưa leo, chỉ có vài lát hành tây. Giờ hình như là con hay cháu Cụ Lý tiếp tục nghề. Cũng bán trên vỉa hè chỗ gần lãnh sự Tàu góc Nguyễn Văn Thủ. Hai vợ chồng bán không kịp, cắt chả không ngơi tay. Cũng hương vị cũ nhưng thiếu chút nước mắm nhỉ của Cụ Lý ngày xưa và những câu bốc phét. Bán từ sáng sớm, đến khoảng 9:00 là hết sạch. Khách đến trễ đành hẹn hôm sau.

Thế là chạy qua Hoà Mã đường Cao Thắng. Tiệm này lâu đời, có mặt đâu từ năm 1958 ở đường Phan Đình Phùng, nay là Nguyễn Đình Chiểu. Sau đó mới dời qua đây. Hơn 60 năm, biết bao dâu bể, quán vẫn chẳng có gì thay đổi, chỉ người bán đã qua đến đời thứ ba. Ở đây có thịt nguội ngon, có thêm món chảo trứng, chả chiên. Khách đông kéo dài đầu con hẻm. Ngày nay người ta ăn bánh mì kẹp thịt mang về nhưng chắc hẳn chẳng ai biết bà chủ Hoà Mã là người có sáng kiến đó. Trước đấy, bánh mì thịt nguội là món ăn khá đắt, công chức sáng đi làm ghé mua một ổ mang đi, phải mang theo một gói jambon, xúc xích, chả lụa kèm theo. Rườm rà quá. Bà chủ tiệm mới nghĩ ra chuyện xẻ bánh, nhét thịt nguội, hành ngò, sauce vào, tiện cả đôi bề. Từ đó món bánh mì kẹp thịt gọn gàng và tiện dụng hơn trở thành cách ăn bánh mì của người Sài Gòn.

Cũng có một tiệm ở đầu đường Trần Đình Xu, tiệm tên Nguyên Sinh, trang trí như mấy quán ăn nhỏ ở bên Pháp. Bàn vuông trải khăn ca rô. Thịt nguội, chả ở đây cũng ngon không kém nhưng nổi bật nhất là món paté. Món này ở đây có hương vị rất đặc biệt, mùi khác hẳn paté ở các nơi khác. Bởi nó làm bằng gan gà. Chỉ cần ổ bánh mì nóng dòn, phết paté vào là đủ có một ổ bánh mì ngon mà không đâu có. Giá ở đây đắt hơn Hoà Mã một chút nhưng tiệm tươm tất và gọn gàng hơn nhiều.

Bốn tiệm bánh mì thế cũng là đủ, giờ đến cơm tấm sáng. Sài Gòn cơm tấm bán nhiều vào giấc trưa. Nhưng ở đường Nguyễn Phi Khanh có quán cơm tấm khá ngon bán từ sáng đến trưa. Quán nhỏ xíu, chỉ kê được mấy cái bàn nhưng khách khá đông. Cơm đúng nấu từ hạt tấm, có món chả cua độc đáo, sườn ướp, nướng vừa lửa thơm, đậm đà. Có thêm hành phi và nước mắm kẹo. Là một trong nhiều quán cơm tấm ngon mà giá lại bình dân ở Sài Gòn.

Sang thì ghé quán cơm tấm Nguyễn Văn Cừ. Ở đây sườn nướng ngon có tiếng, chả cũng khá, mấy món lặt vặt cũng khó để chê nhưng giá cao quá. Một dĩa cơm tấm cho đủ bộ sườn, bì, chả, lạp xưởng, chén canh khách phải trả từ 150.000 đồng. Đắt nhưng cũng đáng đồng tiền. Nhìn dàn nướng thịt với khói bốc thơm điếc mũi là muốn vào ăn rồi.

Khoái ăn sáng kiểu người Hoa, đến Tân Sanh Hoạt. Quán mở đã lâu đời cũng là quán Dimsum bình dân ở quận 3. Đủ món ăn chơi từ há cảo đến xíu mại khô, xíu mại nước, từ bánh nếp cho tới hủ tiếu, mì. Quán mang hương vị và phong cách Tàu. Anh chàng tính tiền bằng miệng còn nhanh hơn máy tính. Hồi xưa tui làm việc ở rạp Kim Chung đối diện nay là là Nhà Nghệ thuật quần chúng, ăn nhiều từ chủ quán đến chị em phục vụ quen mặt, chỉ cần vào là tự động dọn món, khỏi kêu. Món ăn ở đây chỉ thuộc dạng tầm tầm, chỉ được giá tương đối rẻ. Có một lần tui đến ăn, thấy đống dây điện đường xà xuống tận cửa, có chút máu phong thuỷ trong người bèn bảo với ông bà chủ sao không nhờ dẹp cho gọn đi, để thế không tốt cho chuyện làm ăn đâu? Bà chủ than thở đã kêu, đã nhờ mấy tháng rồi mà chẳng thấy tăm hơi. Chợt nhớ có cậu học trò cũ đang có chức bên Sở Điện lực thành phố, lại có thằng đệ làm giám đốc điện lực vùng này. Bèn gọi, cậu học trò thì ok Thầy, em sẽ cho người xuống. Thằng đệ liền ok Đại ca, đệ cho người đến dẹp. Mấy tuần sau, tui lại ghé ăn, ông bà chủ hân hoan lắm. Đang ăn, bà chủ rụt rè đến, tay cầm phong bì bảo gởi biếu Thầy Hai. 

Tui gạt ngang bảo có công lao gì đâu, chỉ mất hai cuộc điện thoại thôi mà, bà làm thế tui buồn bà lắm đó. Thấy tui từ chối cương quyết quá, bà đành thôi. Đến khi tính tiền bà lại bảo không tính, tui giận nói với bà nếu không tính sẽ không ghé ăn nữa. Bà lại thôi. Vừa rồi trước dịch ghé vào ăn thấy quán đã đổi chủ, nghe bảo ông bà chủ trước đã qua Úc định cư, thế là tiệm này đã đến đời thứ tư rồi. Hôm nhà tôi chuyển dạ sắp sinh thằng Út cách đây ba mươi mấy năm, hai vợ chồng đi đến bệnh viện Từ Dũ ghé tiệm này lúc 4:00 sáng đã thấy mở cửa rồi. Nhà tôi ăn một bụng ở đó rồi mới đi sinh. Bởi thế tiệm này dù giờ không còn ngon như cũ, nhưng tui vẫn hay ghé lại đây vừa để ăn vừa để nhớ những kỷ niệm.

Muốn ăn Dimsum sang mà ngon hơn thì vào Tiến Phát ở quận 5. Ở đây món nào cũng ngon, ăn không khác gì mấy tiệm ăn sáng ở Hongkong. Khách cũng đông, cách phục vụ, hương vị món ăn rặt Tàu. Há cảo tôm tươi, mềm, bánh không bị khô, bỏ vào miệng nhai nhận được cái ngon ngay từ lần cắn đầu tiên. Hoành thánh, bánh cuốn tôm cũng là món khách ưa chuộng ở quán này.

Món ăn sáng thế cũng đủ, giờ lại tính chuyện ăn trưa

ĂN TRƯA

Ăn sáng có thể đi mình ên, nhưng ăn trưa là phải có bạn, đi đôi ba người ăn mới vui, không thì cảm thấy cô độc lắm.

(Xem phần tiếp nha, dài quá rồi)

6.10.2021

DODUYNGOC

ĐỊA CHỈ CÁC QUÁN:

- Phở Dậu, Hẻm cư xá 288 Nam Kỳ Khởi nghĩa. Q.3

- Phở Minh, 63/16 Pasteur, Q.1

- Phở Lý Quốc Sư. 63 Đinh Tiên Hoàng, Quận 1,

- Phố Hàng Phở. 20 Đường số 7, Khu biệt thự Hà Đô Centrosa Garden. P.12.Q.10. 

- Phở Phú Gia, 146E Lý Chính Thắng, P. 7, Quận 3, 

- Hủ tiếu mì cá Nam Lợi, 43 Tôn Thất Đạm. Q.1

- Hủ tiếu Mỹ Tho Thanh Xuân. 62 Tôn Thất Thiệp. Q.1

- Phở miến gà Nguyễn Du, 57 Nguyễn Du. Q.1

- Bánh canh cua Tôn Thất Đạm. 8 Tôn Thất Đạm. Q.1

- Abunbo 78 Nguyễn Huệ. Q.1

- Bún Bò Út Hưng. 6C Tú Xương,

- Bún Bò Huế Hạnh, 135 Bành Văn Trân, P. 7, Quận Tân Bình

- Mì Thiệu Ký. 66/5 Lê Đại Hành, Phường 7, Quận 11

- Mì cật. 62 Trương Định, Quận 1,

- Dimsum Tân sanh hoạt. 322 Nguyễn Thị Minh Khai, Quận 3

- Tiến Phát - Dimsum. 18 Kỳ Hoà. Q.5

- Cơm tấm  chả cua 113 Nguyễn Phi Khanh. Q.1

- Cơm tấm. 167 Nguyễn Văn Cừ, Q.5

- Bánh mì Ngọc Xuyến, 41B Trần Quốc Toản. Q.3

- Bánh mì Hoà Mã, 53 Cao Thắng. Q.3

- Bánh mì Nguyên Sinh. 141 Trần Đình Xu. Q.1

- Bánh mì Cụ Lý. Vỉa hè đường Hai Bà Trưng, gần ngã ba Nguyễn Văn Thủ.

Cuối cùng, những người lao động nghèo muốn trở về quê ở những tỉnh miền Tây cũng đã được giải quyết. Điều đó cho thấy chẳng qua chính quyền không muốn làm hay không dám làm thôi. Nếu muốn quyết tâm làm rồi cũng sẽ được sắp xếp êm đẹp. Chính quyền thành phố đã phối hợp các tỉnh thành dùng xe buýt, ôtô tải đưa hàng nghìn người chạy xe máy từ thành phố về miền Tây. Hơn 20 ôtô tải, xe khách, buýt được lực lượng chức năng bố trí đậu dọc đường, hướng về tỉnh Long An, chờ sắp xếp đưa người dân về quê. 113 xe buýt được thành phố bố trí tại các chốt kiểm soát cửa ngõ hỗ trợ người dân về quê. Các xe buýt có sức chứa 40-80 chỗ, được bố trí gần các chốt nhằm sẵn sàng giải toả ùn ứ, hỗ trợ đưa người dân về các tỉnh thành an toàn. Phương án đưa ra ôtô sẽ chở cả người lẫn xe máy về từng tỉnh thành. Trước khi lên xe, người dân được xét nghiệm nhanh có kết quả âm tính. Người có xác nhận âm tính còn hiệu lực 48 giờ không cần test lại. Đã có gần gần 500 người dân được xe cảnh sát dẫn về các tỉnh theo nguyện vọng.

Tỉnh Long An cũng chuẩn bị xe buýt, xe tải để hộ tống 1.200 người trong hai ngày qua đang bị kẹt ở huyện Đức Hoà về quê. Tại chốt kiểm soát tỉnh Long An giáp ranh Tiền Giang, cảnh sát giao thông hộ tống 2 đoàn về Sóc Trăng, Bạc Liêu. Trong đó, nhiều nhất là tỉnh Sóc Trăng với 6 xe được huy động. Kế đến, tỉnh Kiên Giang được bố trí 5 xe; An Giang, Bạc Liêu mỗi tỉnh 3 xe. Tỉnh Vĩnh Long, Cà Mau, Trà Vinh, Sóc Trăng, Tiền Giang mỗi tỉnh 1-2 xe đưa người dân hồi hương.

Những người liều lĩnh trở về ai cũng biết mình đang làm sai, nhưng không còn cách nào khác. Đã cùng đường sau thời gian bị phong toả, không còn tiền trả tiền trọ, cũng chẳng còn cách gì để kiếm sống, họ buộc phải tìm đường sống bằng cách trở về nhà. Một người trong đoàn sau khi đã được xét nghiệm và có kết quả âm tính, được hỗ trợ phương tiện về quê đã phát biểu thật lòng:"Cảm ơn lực lượng chức năng đã hỗ trợ, giúp đỡ cho chúng tôi được về quê, dù chính chúng tôi là người làm trái quy định của thành phố".

Việc người dân được thu xếp để được về theo nguyện vọng cho thấy khi chính quyền thông cảm được cho dân, hiểu rõ được nguyện vọng của người dân thì mọi chuyện đều đưa đến kết quả êm đẹp. Không thể ép dân phải tuân theo những chủ trương khi dân chưa thuận tình.

Sáng nay 2.10, lại có thêm hàng ngàn người dân đi xe máy lỉnh kỉnh đồ đạc tập trung trước chốt kiểm soát dịch trên đường Đồng Khởi, đoạn tiếp giáp giữa huyện Vĩnh Cửu với TP Biên Hòa yêu cầu được về quê. Mặc dù tình hình dịch bệnh vẫn còn diễn biến phức tạp, dù chủ trương của chính phủ là hạn chế tối đa những cuộc di chuyển đông người như thế này. Nhưng chính quyền Đồng Nai đã cố gắng tạo điều kiện cho những người muốn hồi hương. Lực lượng công an, cảnh sát cơ động , dân quân đã giúp đỡ và vẫy tay tạm biệt đoàn người từ giã.

Những cách giải quyết đấy hợp tình nên được sự ủng hộ của nhiều người dù vẫn biết những việc di chuyển đông người như thế có thể khiến cho dịch bệnh có nguy cơ lan rộng. Thế nhưng khi chúng ta đã chấp nhận sống chung với virus, xét nghiệm kỹ càng và số người đã được tiêm chủng khá nhiều thì việc cho phép nhân dân đi lại là việc cần làm. Không thể để cho dân nhập cư và những người lao động nghèo chịu đựng khó khăn hơn nữa.

Qua cơn đại dịch mới thấy rõ hơn dân ta còn nghèo quá, còn khổ quá. Ngay những người đã định cư ở Sài Gòn lâu năm, vẫn còn rất nhiều khu vực, nhiều gia đình, nhiều người còn sống trong thiếu thốn và tạm bợ. Đi vào trong những hẻm sâu, ngõ nhỏ, vẫn còn đó những căn nhà chật chội, thiếu ánh sáng, những xóm nghèo, thiếu nhiều tiện nghi sinh hoạt, người ta sống ở ngoài đường nhiều hơn ở trong nhà tăm tối và ngột ngạt. Đi vào những con hẻm ở quận 4, Bình Thạnh, Gò Vấp hay Thủ Đức..đằng sau những cao ốc, những hàng quán, tiệm ăn rực rỡ ánh đèn là những khu lầy lội, ẩm thấp và trong đó có nhiều gia đình đã sống mấy đời ở đấy. Họ quẩn quanh với số phận mà không thoát ra được. 

Những người nhập cư sống trong những dãy nhà trọ cũng chật chội và nóng bức. Thu nhập chỉ đủ trả tiền nhà và những bữa ăn không đủ dinh dưỡng. Nhưng vẫn còn hơn bám ở làng. Nhiều người đành sống trong những khu nhà mọc lên trên những đồng hoang, không điện nước, nhà vệ sinh, chắp vá và tạm bợ. Trú ngụ trong những lán nhà theo từng công trình đi mọi nơi. Nơi nào cũng đầy muỗi mòng và dễ lây nhiễm tật bệnh. 

Họ làm đủ nghề để sống, có nhiều người mấy đời chạy chợ, buôn thúng bán bưng, có một chỗ ngồi nho nhỏ ở một cái chợ ven đường buôn bán những món rẻ tiền cho người nghèo, có người lượm ve chai, có người đi làm thuê, làm giúp việc nhà, phụ bán quán, rửa chén trong các nhà hàng, tiệm ăn. Người nhập cư đa số làm thợ hồ, chạy xe ôm, làm công nhân trong hãng xưởng, bán vé số, bán hàng rong. Nói chung thu nhập thấp, cuộc sống bấp bênh, con cái khó được học hành đến nơi đến chốn. Đầu tắt mặt tối, suốt ngày chịu nắng mưa, gió bụi nhưng chẳng để dành được bao nhiêu.

Do vậy, khi có dịch, họ là những nạn nhân đầu tiên lâm vào cảnh thiếu ăn, dễ dính bệnh và có nhiều người tử vong nhất. Và rồi không thể chịu đựng một thời gian dài giãn cách, họ không còn được làm việc, không còn được bán buôn, họ kiệt sức và không lối thoát. Những gói an sinh, những đồng tiền hỗ trợ của chính phủ chỉ giúp họ một thời gian ngắn, sau đó lại thiếu thốn. Người nhập cư tìm cách về quê. Họ quyết về nhà bằng bất cứ phương tiện gì, đa số là xe gắn máy. Nhưng cũng có người về bằng xe đạp và cũng có những thanh niên đi về bằng đôi chân trần qua hơn 300 cây số.

Người nghèo thành phố đành tìm mọi cách để chịu đựng qua cơn khốn khó. Trước họ sống nhờ những đoàn thiện nguyện, những nhóm từ thiện. Giờ họ chờ những hỗ trợ của nhà nước, lúc có lúc không với nhiều thủ tục. Họ mong ngày mở cửa để được đi làm. Cho nên họ vui mừng khi nghe tin giảm giãn cách. Dù biết trước mặt còn biết bao gian khổ khó thoát ra được.

Suy cho cùng, tình trạng bỏ làng quê ra thành phố kiếm cơm là chuyện bình thường ở các nước nghèo đang phát triển. Tuy nhiên, nếu các chính sách về đời sống cũng như về nông nghiệp được quan tâm tốt hơn sẽ không có nhiều người bỏ làng ra đi như hiện nay. Người nông dân làm suốt bốn mùa mà vẫn thiếu ăn. Đất đai bị quy hoạch vô tội vạ, mảnh ruộng càng ngày càng bé lại, thu hoạch không đủ trả chi phí, họ đành bỏ đất mà đi. Ra thành phố cũng chỉ kiếm đủ miếng cơm qua bữa. Cho nên khi thành phố có biến động, không còn kiếm sống được nữa họ đành phải trở về. Đó là vòng luẩn quẩn của số phận người nông dân Việt bây giờ. Chưa có thời kỳ nào mà người Việt phải ly hương nhiều như thời nay. Lớp thì đi lao động, làm thuê ở xứ người. Lớp thì vào thành phố kiếm sống. Và cũng không thiếu người rời quê lấy chồng phương xa mong được đổi đời, đi ra xứ lạ bán thân nuôi miệng. 

Làng quê Việt Nam không còn không khí của làng xưa nữa và những phong tục, nét đẹp của cha ông mất dần đi. Quan niệm sống cũng đổi thay, tình người đối xử với nhau cũng không còn như cũ nữa.

Những người hôm qua còn đứng dưới nắng nóng để mong một cuộc trở về giờ này chắc cũng đã thoả lòng với gia đình của mình nơi quê nhà. Cũng mừng cho họ nhưng rồi không biết tương lai sẽ ra sao? Có lẽ mốt mai, cuộc sống bình thường trở lại, họ lại lên thành phố, tiếp tục với những công việc cũ chứ ruộng đồng lúc này không còn nuôi sống họ được nữa rồi.

Hôm nay là ngày thứ hai giảm giãn cách ở Sài Gòn. Không khí thành phố có vẻ náo nhiệt hơn, mọi người cũng vui hơn. Nhiều chợ đã có lác đác người bán kẻ mua. Người bán tươi cười chào khách, tuy hàng hoá chưa nhiều, giá cả còn cao nhưng đã có sinh khí của cuộc sống. Như thức dậy sau giấc ngủ, như khoẻ lại sau cơn bệnh nặng, mặt người hớn hở với nụ cười dù đâu đó vẫn thấp thoáng nỗi đau của mất mát và chia lìa. Những tiệm vàng rộn rịp người bán, mấy tháng rồi ngồi không, giờ bán vàng để chi tiêu trong cuộc sống. Bán vàng còn để làm vốn tiếp tục bán buôn kiếm sống sau chuỗi ngày dài ngồi chờ đợi. Đem vài món quý đi cầm để có chút tiền mua nguyên liệu nấu đôi ba món ăn, mua vài thứ bán buôn kiếm chút lời để tiếp tục cuộc sống. Tiệm hớt tóc đông người, tiệm sửa xe lắm khách, tiệm tạp hoá nhiều người mua, tiệm sửa máy móc, điện thoại chen nhau, quán ăn cũng nhộn nhịp với những món ăn nhiều người đợi chờ. Mọi người ai cũng muốn giải quyết những việc mà hơn 120 ngày vừa qua không làm được. Nhưng trong sự hân hoan cũng còn lắm nỗi lo. Dịch vẫn còn đó, virus ở khắp nơi nên lúc nào cũng phải cảnh giác. Nhu cầu thì nhiều mà tiền bạc thì đang ít lần đi. Công việc kiếm ăn cũng nhiều khó khăn. Vui vì không còn bị giam hãm nhưng vẫn còn đó lắm nỗi lo cho tương lai. Lo cha mẹ đi làm mà con chưa được vào trường, ở nhà học trực tuyến không người trông coi. Lo mấy cái app lung tung chưa cập nhật nên ngại sẽ gặp rắc rối khi bị xét hỏi. Tiệm, quán, cửa hàng, chợ đang dần mở lại sợ tập trung lây nhiễm. Lo trộm cướp, băng nhóm tội phạm sẽ gia tăng vì túng quá làm liều, vì thiếu tiền làm bậy. 

Theo Thiếu tướng Lê Hồng Nam, giám đốc Công an thành phố cho biết sau quá trình áp dụng nghiêm ngặt các biện pháp giãn cách xã hội, các loại tội phạm nằm im không thể hoạt động. Do đó, sau khi nới lỏng giãn cách; các băng nhóm tội phạm sẽ gia tăng hoạt động, nhất là trộm cắp, cướp giật tài sản, tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có, ma túy; cho vay lãi nặng, tín dụng đen...Vì vậy đêm sẽ khó yên giấc, đi làm cũng khó yên lòng.

Sở Giao thông Vận tải cũng có văn bản khẩn về việc hướng dẫn tổ chức giao thông trên địa bàn thành phố. Từ ngày 5.10, xe buýt, xe khách, xe taxi, xe công nghệ.... ở thành phố sẽ tái khởi động. Nhịp thở của thành phố đang dần trở lại, mong nhịp thở không còn bị tắc, mạch máu được lưu thông để Sài Gòn đứng dậy đi lên.

Hôm nay chỉ nói chuyện vui, không nhắc đến những bi thương và buồn thảm của 120 ngày tù hãm. Không nhắc đến những con số lạnh lùng của dịch bệnh. Không nói đến những oan khuất, những thói của bọn sai nha, những thủ đoạn làm giàu trên xương máu nhân dân của bọn tài phiệt. Những tin vui sẽ bớt những mây mù của một mùa đại dịch. Mừng cho những ai qua cuộc  đau thương vẫn còn đủ cha mẹ, anh em, con cháu, bạn bè, người thân và bản thân vẫn còn vui khoẻ.

2.10.2021

DODUYNGOC

Suốt thời gian thành phố này bị cách ly rồi phong toả, ai cũng mong đến ngày mở cửa. Thời gian cứ trôi đi với những bi thương. Tháng 7, tháng 8 rồi tháng 9, mọi người mong bao giờ cho đến tháng mười. Và hôm nay đây, tháng mười đến rồi đây, mọi chuyện vẫn chưa yên. 

Mở đầu cơn đại dịch, làn sóng người với hàng trăm chiếc xe gắn máy mang theo cả gia đình với một nhúm gia tài gom góp được quay đầu xe về hướng Bắc làm một cuộc trở về. Hành trình cả ngàn cây số không khiến cho họ lo sợ bằng chuỗi ngày ở lại để chết vì đói vì dịch bệnh. Và hôm nay, khi mở đầu cho ngày giảm giãn cách cũng hàng ngàn người bỏ thành phố chạy ngược về miền Tây sau gần 5 tháng quắt quay với đói nghèo và bế tắc. Đêm 30.9 và rạng sáng 1.10, hàng dòng người ùn lại ở Long An trong tuyệt vọng. Họ không được đi tiếp về nhà, họ không còn lối thoát. Cả một thời gian dài đại dịch họ cố bám trụ thành phố trong đắng cay và túng bấn. Và cũng như những người quay đầu xe về phương Bắc trước kia, họ chỉ muốn về quê, được sống với cha mẹ, anh em, người thân với ruộng vườn ao cá. Có thể nghèo nhưng không đến nỗi thiếu ăn, có thể chưa kiếm được việc làm nhưng không sống trong nỗi lo âu và bế tắc.  

Khuya 30.9, tại quốc lộ 1 (khu vực thị trấn Tân Túc, huyện Bình Chánh, TP.HCM) giáp ranh tỉnh Long An, rất đông người dân đi xe máy tự phát về quê vẫn đang vạ vật, chờ đợi với hi vọng được cho qua. Đến khuya, dù đã qua ngày 1.10, vẫn còn hàng trăm người dân tập trung tại chốt kiểm soát trên Quốc lộ 1 đoạn qua địa bàn thị trấn Tân Túc (huyện Bình Chánh, TP.HCM) mong được qua chốt để về quê ở các tỉnh miền Tây.

Mặc dù chính quyền địa phương và công an đã giải thích, thuyết phục người dân về lại nơi cư trú nhưng người dân vẫn không chịu giải tán, có lúc hỗn loạn tưởng như có thể đưa đến bạo loạn, dân chỉ mong muốn được sang phía địa bàn Long An để đi tiếp.

Đêm dừng lại ở chốt chặn, tiếng khóc của trẻ con, nỗi buồn của người lớn, tiếng loa của đội cảnh sát đặc nhiệm, công an hoà lẫn tiếng thét uất ức của đám người tạo thành một âm thanh hỗn loạn. May đêm qua trời không mưa. Tất cả đều bất lực. Người trở về bất lực vì bị ngăn chận bít nẻo về. Chính quyền bất lực vì không tìm ra giải pháp. Đã mấy tháng trôi đi, lãnh đạo không có một kế hoạch gì cho tình trạng này. Người dân đã nhẫn nại đợi chờ trong hoang mang, và chỉ cần giờ giảm giãn cách điểm là họ lên đường, điều đó chứng tỏ họ đã đến mức cuối cùng của sự chịu đựng.  

Ở đợt di tản lần thứ nhất, chính quyền đành bất lực vì không thể ngăn chận làn sóng người quyết chí trở về trong những nỗi khó khăn chực chờ của con đường vạn dặm. Và giờ đây cũng là sự thất bại của nhà nước khi chặn người về mà không có một giải pháp rõ ràng. Điều đó cho thấy chính quyền đã không có một sách lược, một tầm nhìn trước những biến cố và cứ mãi thi hành một kiểu quen thuộc từ xưa đến nay là quản không được thì cấm.

Trở về nhà, về quê khi còn còn phương sống ở thành phố là một nhu cầu cấp bách và cũng là một trong những quyền của một công dân trong đất nước đã được hiến pháp, luật pháp quy định. Đã đành là trong mùa dịch, chấp nhận hạn chế đi lại. Nhưng khi đã giảm giãn cách, xoá cách ly, chính quyền phải nghĩ đến giải pháp cho những người muốn về quê. Không thể cấm và cũng không nên ngăn họ lại, họ có quyền được trở về nhà sau những tháng chịu đựng đói cơm, thiếu thuốc vì thất nghiệp.

Nhiều người ngủ trên giường nệm, trong phòng máy lạnh, cơm ngày ba bữa, không bị thiếu ăn, không có nỗi lo âu vì nghèo túng lên án họ là những người vô ý thức, truyền dịch đi khắp nơi. Cũng có những người ngồi cào phím bảo họ nghe xúi giục của những lực lượng phản động gây xáo trộn xã hội. Xin thưa với quý ông bà, các người không ở trong hoàn cảnh của họ thì nếu không thông cảm thì cũng đừng nên cất tiếng dạy đời. Chẳng có ai xúi giục họ cả, chính lẽ sinh tồn, chính vì cuộc sống khiến họ giữa đêm phải cùng vợ dại, con thơ chấp nhận lên đường trở về trong gió và sương đêm. Chính vì không muốn phải chết nên họ phải tìm một sinh lộ. Lỗi là lỗi ở chính quyền, là các chính sách của nhà nước. Một chính phủ không lo được đời sống tối thiểu cho nhân dân trong cơn nguy khốn chứng tỏ chính phủ ấy bất tài. Một nhà nước không làm cho dân yên tâm trước những biến cố chứng tỏ nhà nước ấy bất lực. Những người lãnh đạo không nghĩ ra được cách để giải quyết để an dân chứng minh họ là người thiếu tầm nhìn. Dân chỉ là nạn nhân của sự bất lực, bất tài đó. Không trách dân được. Tổ chức cho dân trở về có trật tự trong vòng kiểm soát. Mỗi địa phương chọn một vài địa điểm tập trung cho người trở về, chọn lọc dịch bệnh và cho phép họ sum họp với gia đình. Chuyện này đâu khó, chẳng qua vì thiếu óc tổ chức, chỉ biết làm theo chỉ thị, chỉ biết cấm và cấm. Xã hội, thể chế này chỉ biết giải pháp tốt nhất là cấm khi không quản được. 

Ngàn người muốn về gần chục tỉnh, hàng trăm huyện xã thì việc tổ chức cho họ trong trật tự không là chuyện khó. Chẳng qua chính quyền không muốn làm cũng như không dám làm. Và những người dân trở thành những kẻ bị từ chối, trở thành kẻ lưu vong trên chính đất nước mình.

Theo dõi tin tức từ mấy hôm nay, kế hoạch giảm giãn cách của thành phố cũng không làm cho người dân hài lòng như mong đợi. Suốt cả thời gian dài giãn cách, cách ly rồi phong toả, con số người nhiễm dịch và tử vong càng lúc càng cao mặc cho chính sách càng ngày càng siết chặt, mọi sinh hoạt và những tự do tối thiểu của con người bị ngăn chận. Điều đó chứng tỏ những biện pháp, chính sách đó không mang lại hiệu quả mà chỉ có những hậu quả bi đát. Số người bệnh và người chết cao nhất trên cả nước. Tỷ lệ tử vong trên số người nhiễm bệnh cũng cao nhất nhì thế giới. Và cuối vùng là chọn cách sống chung với virus. Thế nhưng những kế hoạch, giải pháp giảm giãn cách đưa ra không vì cuộc sống của dân, không vì đã kiểm soát được dịch bệnh mà vì áp lực kinh tế. Người dân chưa được tự do đi lại sau thời gian dài bị tù hãm. Những sinh hoạt hàng quán vẫn chưa được buôn bán bình thường. Những ngôi chợ vẫn chưa được mở lại. Người đi đường sẽ bị chận lại xét giấy và bị phạt tiền. Thế thì có khác chi thời giãn cách? Ông Bí thư Nguyễn Văn Nên cho rằng sức chịu đựng của xã hội đã đến giới hạn, nền kinh tế bị tổn thương rất nhiều, cần được phục hồi sớm. Thế nhưng chính quyền chỉ đưa ra nhiều giải pháp cho kinh tế mà bỏ quên giải quyết vấn đề sức chịu đựng của xã hội. 

Trong chương trình livestream "Dân hỏi - Thành phố trả lời"đêm 30.9, Phó Chủ tịch thành phố cho biết rằng từ ngày 1.10, người dân được di chuyển trong nội, ngoại thành nhưng phải có lý do chính đáng, những trường hợp không nêu được lý do vẫn bị xử lý. Thế thì có khác chi thời giãn cách? Ông nói rằng với việc lưu thông từ 1.10 sau khi các chốt kiểm soát được gỡ bỏ, không cần giấy đi đường, ông Hoan cho biết người dân có thể đi lại bình thường trong nội, ngoại TP.HCM (không di chuyển ra địa bàn tỉnh khác).

Nhưng ông lại bảo rằng người dân trong quá trình lưu thông cần chuẩn bị mã QR khai báo di chuyển tại ứng dụng VNEID và lịch sử tiêm chủng vaccine hoặc là F0 đã khỏi bệnh đủ điều kiện lưu thông. Thế thì sao lại bảo là đi lại bình thường không cần giấy. Đủ thứ loại giấy đấy chứ. Mà trong thực tế, những cái thứ mã khai báo, ứng dụng và giấy chứng nhận chích vaccine vẫn đang rối rắm tùm lum, sai sót đủ thứ thì lấy cái gì để chứng minh đây?

Ông cũng cho rằng thành phố sẽ áp dụng chỉ thị mới để thích ứng, an toàn trong môi trường có dịch và tiếp tục phát triển hoạt động kinh doanh, lao động. Sẽ cố gắng mở cửa từng bước, an toàn, nới lỏng đến đâu, an toàn đến đó. "Không thể phòng chống dịch đi trước, sản xuất kinh tế đi sau hay ngược lại". Có nghĩa là ưu tiên vì kinh tế trước, chuyện đời sống, sinh hoạt của dân tính sau vậy.

Sáng nay đường phố Sài Gòn đã nhộn nhịp hơn, không còn cái không khí vắng lặng của thời gian trước nhưng người dân vẫn nơm nớp lo. Lo vì thật sự dịch bệnh vẫn chưa được kiểm soát tốt. Con số tử vong tuy có giảm nhưng số người nhiễm vẫn còn cao. Hơn nữa, theo thiếu tá Phan Phạm Anh Tài, Đội CSGT Công an Q.3 cho biết lực lượng CSGT tham gia vào 5 tổ tuần tra, 1 tổ hình sự đặc nhiệm, 1 tổ tuần tra 363. Theo đó, các lực lượng sẽ tuần tra lưu động trên đường, yêu cầu dừng xe, kiểm tra ngẫu nhiên người tham gia giao thông về thẻ xanh, chứng nhận tiêm ngừa hoặc giấy chứng nhận là F0 đã điều trị xong trong 180 ngày. Nếu không đủ các giấy tờ ấy và không có lý do chính đáng sẽ bị phạt. Vậy thì chạy ra đường trong tâm lý không an tâm chút nào. Thôi đành chờ lúc nào ổn rồi ra đường thôi. Ráng chờ thêm chút nữa.

Cũng theo tin các báo, lực lượng quân đội tăng viện sẽ tiếp tục ở lại thành phố và các tỉnh phía Nam sau ngày 1.10 khi lệnh giãn cách được nới lỏng để hỗ trợ các địa phương này trong công tác phòng chống dịch, cho đến khi việc tiêm vaccine được bao phủ. Từ ngày 23.8, Bộ Quốc phòng đã huy động khoảng 35.000 dân quân tự vệ cùng hàng ngàn quân chủ lực vào tham gia chống dịch ở thành phố với dự định kiểm soát dịch bệnh trong 15 ngày. Lực lượng này tham gia các chốt kiểm soát, khám bệnh cho người dân. Có thời gian ngắn quân đội đảm nhiệm toàn bộ việc chuyển hàng đến nhà người dân thay cho đội ngũ shipper bị cấm hoạt động, nhưng sau đó đã phải hủy bỏ vì không hiệu quả. Được biết, lực lượng này sẽ rút khi số F0 giảm, bệnh nhân trong các bệnh viện không còn nhiều người nguy kịch, y tế địa phương có thể đảm nhiệm công việc theo dõi và đảm nhiệm được các trường hợp cách ly chữa tại nhà, lúc đó quân đội sẽ giảm và rút về. Có thể là phải hết tháng 11.2021. Điều này chứng tỏ tình hình vẫn còn căng, không phải giảm giãn cách là dịch bệnh không còn mà người dân nên cảnh giác. Nếu chủ quan, dịch lại bùng lần nữa thì sẽ còn lắm cảnh bi thương.

Theo tôi, cách giảm giãn cách phải song hành giữa phục hồi kinh tế và sinh hoạt bình thường của nhân dân. Tất cả nên đơn giản hoá mọi thủ tục, không nên lắm lời dài dòng về các chỉ thị. Tất cả nên ngắn gọn để ai đọc cũng hiểu, nhớ và làm theo được. 

Trước hết là ổn định và sắp xếp lại nhân lực, thiết bị tại các bệnh viện. Hiện nay số người nằm viện vì virus không còn cao như trước. Do đó phân bổ và tập trung cho các bệnh nhân mang những căn bệnh khác vì lâu nay họ đã bị bỏ quên và cũng đã có lắm người chết vì không được cứu chữa kịp thời. Cho phép xe cộ lưu thông từ các tỉnh để bệnh nhân tuyến tỉnh có thể tái khám và chữa bệnh bình thường, bệnh viện ổn định trở lại với công việc bình thường của nó.

Gỡ bỏ các dây giăng, kẽm gai, thông thoáng ngõ hẻm, con phố. Đưa dân phòng về lại công việc đúng của họ. Các chốt kiểm soát ngoại thành và cửa ngõ thành phố nên dành cho công an và quân đội đảm trách.

Sắp xếp và tổ chức cho người có nguyện vọng về quê được đi về hợp pháp và trật tự. Cho phép và tạo điều kiện cho những người công nhân trở lại thành phố để làm việc bởi tình trạng thiếu công nhân trầm trọng khi nhà máy mở cửa.

Không nên phân biệt vùng xanh, vàng, cam đỏ nữa khi chúng ta chấp nhận sống chung với virus. Và cũng vì thế cũng không còn phân biệt thẻ xanh với thẻ vàng. Thành phố đã công bố tỷ lệ tiêm chủng vaccine mũi 1 là gần như 100% rồi thì còn xét thẻ vaccine làm gì. Công nhân, nhà máy, hãng xưởng được mở cửa và người đi làm cũng không nên chọc ngoáy hàng ngày, hàng tuần nữa. Chỉ xét nghiệm với các đối tượng nguy cơ và khu vực có thể là ổ nhiễm. Chấm dứt ngay việc xét nghiệm toàn diện và thần tốc. Đưa lực lượng này về các bệnh viện để chăm sóc người bệnh tốt hơn, giảm tỷ lệ tử vong.

Cho phép chợ truyền thống và các hàng quán mở cửa buôn bán bình thường trong vòng kiểm soát với tỷ lệ người tham gia có ấn định. Sinh hoạt chợ là hồn phách của một vùng đất, thiếu nó thành phố chẳng còn sinh khí. Cho phép tự do đi lại vì ai cũng đã có ít nhất một mũi rồi, nhưng không cho phép đi đến những tỉnh thành đang có bùng phát dịch. Hãy xem bệnh cúm virus này như là một bệnh truyền nhiễm. Ngày trước bệnh dịch hạch, dịch tả, lao phổi, cúm mùa, đậu mùa, thương hàn, sốt rét cũng giết hàng triệu người, nhưng rồi nó cũng trở thành căn bệnh truyền nhiễm bình thường. Do vậy cũng nên đơn giản hoá tránh căng thẳng và tâm lý hoảng loạn trong dân. Bình thường hoá cuộc sống trước tiên là phải bình thường hoá căn bệnh. Đỉnh dịch đã qua rồi, người chết nhiều vì lỗi của các biện pháp và chỉ thị chưa đúng và không hợp thời điểm chứ không phải do cơn bệnh. Chúng ta thiếu chuẩn bị nên không có cách để đối phó gây hậu quả nghiêm trọng. Những người đã chết không có cách gì để sống lại được nên cũng không nên ngồi để trách móc hay nguyền rủa. Cách tốt nhất bây giờ là ý thức được nguyên nhân để sửa chữa tránh được những thiệt hại tiếp theo.

Sau mấy tháng dài chịu đựng, mong đợi ngày hôm nay. Nhưng rồi thấy cũng chẳng lấy làm gì phấn khởi. Những dự tính, những mong muốn định thực hiện trong ngày đầu tiên mở cửa cũng không làm được. Thôi đành chờ ngày tốt hơn với những chỉ thị hợp lý hơn vậy.

1.10.2021

Ngày đầu Sài Gòn giảm giãn cách 

DODUYNGOC